Mu mwaka wa 2011, umutingito na tsunami byagize ingaruka ku ruganda rukora ingufu za kirimbuzi Fukushima Daiichi kuva 1 kugeza 3. Kuva impanuka yabaga, TEPCO yakomeje gutera amazi mu bikoresho byabitswe na Units 1 kugeza 3 kugira ngo ikonje ingirabuzimafatizo kandi igarure amazi yanduye, kandi kugeza muri Werurwe 2021, habitswe toni miliyoni 1.25 z'amazi yanduye, hiyongeraho toni 140 buri munsi.
Ku ya 9 Mata 2021, guverinoma y’Ubuyapani yafashe icyemezo cyo gusohora imyanda ya kirimbuzi mu ruganda rukora ingufu za kirimbuzi Fukushima Daiichi mu nyanja. Ku ya 13 Mata, guverinoma y’Ubuyapani yagiranye inama y’abaminisitiri bireba maze ifata umwanzuro ku mugaragaro: Toni miliyoni z’imyanda ya kirimbuzi iva mu ruganda rwa mbere rwa nucleaire ya Fukushima izayungururwa kandi ivomwe mu nyanja hanyuma isohore nyuma ya 2023. Intiti z’Abayapani zerekanye ko inyanja ikikije Fukushima atari ahantu ho kuroba gusa abarobyi baho kugira ngo babeho, ahubwo ko ari igice cy’inyanja ya pasifika ndetse n’inyanja y’isi. Gusohora imyanda ya kirimbuzi mu nyanja bizagira ingaruka ku iyimuka ry’amafi ku isi, uburobyi bw’inyanja, ubuzima bw’abantu, umutekano w’ibidukikije n’ibindi, bityo iki kibazo ntabwo ari ikibazo cy’imbere mu Buyapani gusa, ahubwo ni ikibazo mpuzamahanga kireba ibidukikije byo mu nyanja ku isi ndetse n’umutekano w’ibidukikije.
Ku ya 4 Nyakanga 2023, Ikigo mpuzamahanga gishinzwe ingufu za kirimbuzi cyatangaje ku rubuga rwacyo rwemewe ko iki kigo cyizera ko gahunda y’isohoka ry’amazi y’ubuyapani yanduye mu kirere yujuje ubuziranenge mpuzamahanga. Ku ya 7 Nyakanga, Ikigo cy’Ubuyapani gishinzwe kugenzura ingufu za kirimbuzi cyatanze “icyemezo cyo kwemerera” ikigo cy’amashanyarazi cya Fukushima cya mbere cy’ibikorwa byo kuvoma amazi byanduye uruganda rukora amashanyarazi rwa Tokiyo. Ku ya 9 Kanama, Inshingano zihoraho z’Ubushinwa mu Muryango w’abibumbye n’indi miryango mpuzamahanga i Vienne yasohoye ku rubuga rwayo urupapuro rw’akazi ku bijyanye no kujugunya amazi yanduye ya kirimbuzi yavuye mu mpanuka y’ingufu za kirimbuzi Fukushima Daiichi mu Buyapani (yashyikirijwe mu nama ya mbere yo gutegura inama y’isuzuma rya cumi na rimwe y’amasezerano y’intwaro za kirimbuzi).
Ku isaha ya 13h00 ku ya 24 Kanama 2023, uruganda rukora ingufu za kirimbuzi Fukushima Daiichi mu Buyapani rwatangiye gusohora amazi yanduye mu nyanja
Ingaruka z’amazi y’amazi ya kirimbuzi asohoka mu nyanja :
1.Umwanda wanduye
Amazi ya kirimbuzi arimo ibikoresho bikoresha radiyo, nka radioisotopi, harimo tritium, strontium, cobalt na iyode. Ibi bikoresho bya radio bikora radio kandi birashobora kwangiza ubuzima bwinyanja nibidukikije. Barashobora kwinjira murwego rwibiryo binyuze mu kuribwa cyangwa kwinjizwa mu buryo butaziguye n’ibinyabuzima byo mu nyanja, amaherezo bikagira ingaruka ku gufata abantu binyuze mu nyanja.
2. Ingaruka yibidukikije
Inyanja ni urusobe rw'ibinyabuzima bigoye, hamwe n'ibinyabuzima byinshi hamwe n'ibidukikije biterwa na mugenzi we. Gusohora amazi y’amazi ya kirimbuzi bishobora guhungabanya uburinganire bw’ibinyabuzima byo mu nyanja. Isohora ryibikoresho bya radiyo bishobora gutera ihinduka ryimiterere, ubumuga ndetse no kwangirika kwubuzima bwinyanja. Bashobora kandi kwangiza ibice byingenzi bigize urusobe rw’ibinyabuzima nka korali yo mu nyanja, ibitanda byo mu nyanja, ibimera byo mu nyanja na mikorobe, ibyo bikaba bigira ingaruka ku buzima no ku mutekano w’ibinyabuzima byose byo mu nyanja.
3. Gukwirakwiza urunigi
Ibikoresho bya radiyoyasi mumazi y’amazi ya kirimbuzi birashobora kwinjira mu binyabuzima byo mu nyanja hanyuma bikanyura mu ruhererekane rw’ibiribwa bikajya mu bindi binyabuzima. Ibi birashobora gutuma habaho kwirundanya buhoro buhoro ibikoresho bikoresha radiyo murwego rwibiryo, amaherezo bikagira ingaruka kubuzima bwinyamaswa zangiza, harimo amafi, inyamaswa z’inyamabere n’inyoni. Abantu barashobora gufata ibyo bintu bikoresha radiyo binyuze mu kurya ibiryo byo mu nyanja byanduye, bikaba byangiza ubuzima.
4. Ikwirakwizwa ry'umwanda
Amazi yanduye ya kirimbuzi amaze gusohoka mu nyanja, ibikoresho bya radiyo bishobora gukwirakwira ahantu hanini h’inyanja hamwe n’imigezi. Ibi bisiga urusobe rw’ibinyabuzima byo mu nyanja hamwe n’umuryango w’abantu bishobora kwanduzwa n’umwanda wa radiyo, cyane cyane mu turere twegeranye n’ingufu za kirimbuzi cyangwa aho zisohora. Ikwirakwizwa ry’umwanda rishobora kwambuka imipaka y’igihugu kandi rikaba ikibazo mpuzamahanga cy’ibidukikije n’umutekano.
5. Ibyago byubuzima
Ibintu bikoresha radiyo mumazi yanduye ya kirimbuzi bitera ingaruka kubuzima bwabantu. Gutera cyangwa guhura nibikoresho bya radio bishobora gutera imirasire hamwe nibibazo byubuzima bifitanye isano nka kanseri, kwangirika kwingirabuzima fatizo nibibazo byimyororokere. Nubwo imyuka ihumanya ikirere ishobora kugenzurwa cyane, imirasire yigihe kirekire kandi ikwirakwiza irashobora guteza abantu ubuzima bwabo.
Ibikorwa by'Ubuyapani bigira ingaruka ku bidukikije kugira ngo abantu babeho ndetse n'ejo hazaza h'abana bacu. Iki gikorwa kidafite ishingiro kandi kititondewe kizamaganwa na leta zose. Kugeza ubu, umubare munini w’ibihugu n’uturere byatangiye kubuza gutumiza mu mahanga ibicuruzwa by’Ubuyapani, kandi Ubuyapani bwihatiye hejuru y’imisozi. Umwanditsi wa kanseri y'isi - Ubuyapani.
Igihe cyo kohereza: Kanama-26-2023




